راه حل دولت برای نجات تولید کاغذ از بن‌بست چیست؟/ دلارهایی که دور ریخته می‌شوند
کاغذ امروز به کالایی اساسی برای کشور تبدیل شده است، کالایی که انواع مختلفی دارد، اما نیاز اساسی ما به نوع چاپ و تحریر آن موجب شده تا دولت در سال‌های اخیر میلیون‌ها دلار آن هم در شرایطی که ارز وارداتی به کشور بسیار محدود است و نیازهای حیاتی‌تری هم‌چون غذا و دارو نیز وجود دارد، برای واردات کاغذ صرف کند، این در حالی است که در طول ده سال گذشته عمده مسئولان و مقامات دولتی و سیاسی از کلیدواژه «کاغذ داخلی» در گفتمان‌های خود به وفور استقفاده کرده‌اند. کلید‌واژه‌ای که تنها در حرف ماند و در عمل نه تنها تلاشی برای اجرای آن نشد بلکه تلاش‌های گذشته نیز با بی‌تدبیری‌ها بر باد رفت.
بیش از 9 سال از تأکید مقام معظم رهبری بر تولید داخلی کاغذ در بازدید از نمایشگاه کتاب تهران در اردیبهشت ماه سال 91 می‌گذرد، اما همچنان چرخ کارخانه‌های تولیدی کاغذ به سختی می‌چرخد و امروز تحریر از گردونه تولید آن‌ها خارج شده است.
در طول سال‌های اخیر پرسش حامیان تولید داخلی کاغذ همواره این بوده که آیا دولت نمی‌توانست تنها بخش محدودی از این میلیون‌ها دلاری را که صرف واردات کاغذ تحریر کرد، برای زمینه‌سازی تولید و رفع مشکلات کارخانه‌هایی در نظر بگیرد که اساساً فلسفه وجودشان تولید چاپ و تحریر بود و امروز به فعالیت دیگری مشغول شده‌اند؟
حالا که دولت تدبیر و امید به پایان عمر خود رسیده و دولت جدید در آستانه معرفی کابینه به مجلس قرار دارد، می‌توان با نگاه به گذشته از شکست‌ها و موفقیت‌هایی که در حوزه تولید کاغذ در کشور وجود داشته درس گرفت و به این نکته رسید که چرا وضعیت ما پس از 10 سال تأکید بر تولید داخلی همچنان در حوزه کاغذ وضعیت نامطلوبی است؟
توجهات شخصی رئیس جمهور فعلی در گذشته و در سمت رئیس قضا به حوزه کاغذ این امید را در دل تولیدکنندگان ایجاد کرده است که از هشت سال برزخی که کاغذ در آن نفس می‌کشید، خارج خواهند شد، اما دولت چگونه میتواند به تولید داخلی کاغذ کمک کند به عبارت بهتر در کوتاه مدت و بلند مدت چگونه می‌توان مشکلات این حوزه را برطرف کرد. برای پاسخ به این پرسش خبرگزاری تسنیم به سراغ ابوالفضل روغنی گلپایگانی رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا و رئیسی کمسیون صنایع اتاق بازرگانی رفته است، مردی که در این سال‌ها بیش از هر چیز اسمش با کاغذ گره خورده است. روغنی معتقد است که دولت در کوتاه مدت و ظرف شش ماه میتواند با حمایت از تولیدکنندگان تحریر در کشور ظرفیت تولید را از صفر به 180 هزار تُن ظرفیت اسمی برساند. وی از حمایت سندیکا و کمسیون صنایع اقتصادی دولت در این زمینه خبر داده و می‌گوید: ما آماده همکاری با دولت در زمینه سر و سامان دادن به وضعیت تولید داخلی هستیم.
مشروح این گفت‌وگو به شرح ذیل است:
* تسنیم: وضعیت تولید کاغذ تحریر در کشور بر کسی پوشیده نیست، اما سؤال اینجاست که چه شد تا به این مرحله رسیدیم؟
در کشور ما بالغ بر 380 هزار تن نیاز به کاغذ تحریر وجود دارد. ظرفیت اسمی و صددرصدی تولید ما سالانه 150 تا 180 هزار تن است که در سه کارخانه مازندران، تبریز و پارس تولید می‌شود.
در سال‌های گذشته به هزار و یک دلیل دولت حمایت مناسبی از تولید کاغذ در داخل کشور نکرد، در نتیجه این عدم حمایت این 3 کارخانه به توقف تولید تحریر روی آوردند، بنابراین امروز نیاز به واردات کاغذ به همان 380 تا 400 هزار تن رسیده است. البته سال گذشته عدد واردات کاهش پیدا کرد چرا که گرانی ارز و مشکلات تحریم از یک سو و تغییرات در سبد مصرف موجب شد که مصرف چنین کالایی در کشور به طور جدی کاهش پیدا کند. به خصوص در روزنامه که نیاز 130 هزار تن بود و اکنون به 20 تا 30 هزار تن رسیده است.چرا که روزنامه‌های بسیاری تعطیل شدند، کاهش چشمگیر تیراژ داشتند و ... .
بنابراین اکنون اصلاً انگیزه‌ای وجود ندارد که در داخل کشور تولید وجود داشته باشد. کاغذ تحریر وارداتی نیز به دلیل افزایش نرخ ارز در داخل کشور گران شده و چون تولید داخلی نیز وجود ندارد، تنها راه روی آوردن به مصرف وارداتی است.
متاسفانه در وضعیت فعلی ما مزیت تولید کاغذ تحریر در داخل کشور نداریم، چرا که همه مواد اولیه و آخال مصرفی باید از خارج از کشور وارد شود.
* تسنیم: به هر حال کاغذ کالایی استراتژیک است و باید از تولید آن حمایت کرد، به نظر شما دولت جدید چگونه باید از تولید کاغذ در کشور حمایت کند؟
اولین گام دولت سرمایهگذاری در حوزه تولید کاغذ تحریر است، وضع قوانینی که توسط مجلس و دولت به نفع سرمایهگذاری در بخش تحریر میتواند رخ دهد.
ما برای رسیدن به تولید برابر با نیاز یعنی سالانه 380 هزار تن باید از سرمایهگذاری در این بخش حمایت کنیم و امکاناتی را اختصاص دهیم. در حوزه کاغذ تحریر اگر حمایتی وجود داشته باشد، کارخانه مازندارن امکان تولید دارد، تبریز امکان تولید دارد، شرکت های داخلی تا مرز 150 هزار تن امکان تولید را دارند. آن زمان می‌توان باقی‌مانده نیاز را با واردات پاسخگو بود.
دولت به لحاظ اینکه حجم سرمایهگذاری در تحریر گران است میتواند بین بنگاههای مختلف این سرمایهگذاری را بشکند تا هم بنگاههای متوسط تقویت شوند و هم سرمایهگذاری را کمتر و تولید را به چند بخش تقسیم کند. به هر حال نباید فراموش کرد که ما در زمینه کاغذ تحریر با تنش مواجه هستیم، مشکلات اساسی داریم که دولت باید آن‌ها را مورد توجه قرار دهد.
در دولت‌های قبل توجه مجلس و دولت نسبت به کاغذ بالا رفته بود، اما در دولت یازده و دوازده نه تنها به کاغذ توجه نشد، بلکه ضربه مهلکی هم با واردات به حوزه کاغذ وارد شد، امیدوارم که دولت سیزدهم توجه خاص و ویژه‌ای به موضوع کاغذ داشته باشد.
خودکفایی در کاغذ بسته‌بندی و صادارت 700 هزار تنی
*تسنیم: در حوزه کاغذ بسته‌بندی وضعیت ما چگونه است؟
در حوزه کاغذ بسته‌بندی نه تنها تمام نیاز داخل کشور را می‌توانیم برطرف کنیم، بلکه 700 هزار تن مازاد تولید نیز داریم که باید صادر شود. به لحاظ حجم سرمایهگذاری شرکت‌های بزرگ، متوسط و کوچک با کیفیت‌های بسیار بالا ایجاد شده که کاغذ را تولید می‌کنند و بازار صادراتی را هم مورد هدف قرار می‌دهند، بنابراین در حوزه کاغذ بسته‌بندی به لحاظ حجم سرمایهگذاری انجام شده ما نیاز به صادرات داریم.
مناقشه در واردات آخال در حوزه کاغذ بسته‌بندی
ما در کاغذ بسته‌بندی و سفید نیاز به مواد اولیه وارداتی داریم، هم خمیر را باید وارد کنیم هم سایر مواد اولیه را. در حوزه کاغذ بسته بندی یک از بزرگ‌ترین مشکلات دولت حل مسئله و مناقشه واردات آخال است که به برخی از شرکت‌ها می‌دهند و به برخی نمی‌دهند. سازمان محیط زیست شرایط بسیار سخت‌گیرانه‌ای ایجاد کرده است.
در حوزه کاغذ بسته‌بندی اعم از بزرگ و کوچک سرمایهگذاری بسیاری انجام شد و به جرأت می‌توان گفت که امروز وضعیت کاغذ ما در حوزه بسته‌بندی متحول شده است ما امروز نه تنها واردات نمی‌کنیم بلکه کاغذ با کیفیت تولید و صادرات می‌کنیم. بنگاههای بزرگ بازارهای صادراتی را هدف قرار دادند و به دلیل توانایی بالا مواد اولیه خوب وارد کردند، بنگاههای کوچک و متوسط نیز چون هزینه‌هایشان کمتر است و تنوع محصولا هم می‌توانند داشته باشند و به اندازه بنکاههای مالی نیاز به تامین سرمایه ندارند، تامین داخل را هدف گرفته‌اند. پس در حوزه کاغذ بسته‌بندی شرایط بسیار خوب و ایده‌ال و نرمالی داریم.
* تسنیم: چرا این سرمایه‌گذارها به بخش تحریر ورود نکردند؟
کلا کارخانه‌های کاغذسازی بر اساس مواد اولیه و ماشین احداث می‌شوند، ماشین آلات کاغذ تحریر بسیار گران‌قیمت هستند، ولی ماشین‌آلات تولید بسته‌بندی به مراتب ارزان‌تر است. از نظر تجهیزات در گذشته کشور همه قوانین در حوزه کاغذ تحریر و روزنامه به نفع واردات بوده است، مثل ارزش افزوده 9 درصدی که دارند، از ابتدا قانون‌گذار تعرفه‌ها را به نفع واردات وضع کرده است. دلیلش هم کمبود تولید در داخل کشور بوده است.
اما در حال حاضر این قوانین و سرمایهگذاری در حوزه بسته‌بندی به نفع تولید عوض شده است و به هر حال می‌بینیم که حجم سرمایهگذاری به شدت افزایش یافته و به عنوان قطب کاغذ مطرح شده و خدمات مناسبی را امروزه عرضه کنیم اما در کاغذ تحریر و روزنامه اینگونه نیست.
وقتی صنعتی مثل تولید تحریر متولد می‌شود، استراتژی دولت‌ها باید حمایت از آن باشد، اما همانطور که پیش از این نیز گفتم، از حوزه کاغذ تحریر به هیج وجه دولت‌ها حمایت ندارند. قوانین به نفع واردات است. اگر دولت بخواهد کمک کند تا سرمایهگذاری در حوزه کاغذ تحریر سودمند باشد باید قوانین تغییر کند، تأمین منابع مالی مناسب شود. حمایت قانونی مناسب اتفاق بیفتد، فرهنگ مصرف تغییرکند.
در دوره‌ای با دستور مقام معظم رهبری مبنی بر حرکت به سمت تولید کاغذ تحریر در کشور حرکت‌هایی انجام شد و رئیس کمسیون فرهنگی وقت تلاش بسیاری کرد، اما دولت حمایتی نکرد. به سرمایه‌گذاری‌ها بی‌توجه بود، قوانین مناسب بیرون نیامد و ...اکنون با یکسری برنامه‌های بلند‌مدت و کوتاه مدت می‌توان به تولید کاغذ تحریر به عنوان کالایی استراتژیک دست پیدا کرد.
* تسنیم: آقای روغنی معمولا دولت‌ها در بدو ورود مسائل و مشکلات را احصا کرده و برنامه‌هایی برای رفع آن‌ها تدوین می‌کنند از آنجا که این برنامه‌ها معمولاً در بلند مدت پاسخگو هستند، در ادامه دولت از مسیری که پیش بینی‌کرده بود منحرف می‌شود و در نتیجه اقدامی برای رفع مشکلات انجام نمی‌شود، در حوزه کاغذ آیا در برنامه‌های کوتاه مدت هم می‌توان به نتیجه رسید؟
بله، زمانی که ما 150 تا 180 هزار تن ظرفیت داخلی داریم، باید بلافاصله قوانین را به سمتی ببریم که مازندران، پارس، تبریز به گردش در بیایند، در شروع کار در برنامه کوتاه مدت شش ماهه می توانیم 180 هزالر تن ظرفیت داخلی را فراهم و حمایت کنیم . در برنامه‌ریزی بلند مدت نیز باید واردات را مدیریت کنیم، دست سرمایه‌گذار بخش خصوصی کاغذ تحریر را باز بگذاریم . در مجموع با یک برنامه‌ریزی 3 ساله می‌توان همه مشکلات در حوزه تولید کاغذ تحریر را برطرف کرد.
* تسنیم: در سال‌های اخیر همواره نسبت به مصرف کاغذ تحریر داخلی بی مهری بوده و حجمه‌ها نسبت به کیفیت آن مطرح بوده است، آیا این امکان وجود دارد که کاغذ تحریر را با کیفیت بالا تولید کنیم؟
اولا هر کس متناسب با جیب خود خرید میکند. کیفیت را هم سرمایهگذاری تعیین میکند، کشور ایران به دلیل غنایی که در کذشته به لحاظ مالی و ... داشته همیشه طالب واردات بهترین کاغذ در داخل کشور بوده است. کاغذ گلاسه را برای چاپ کتب و نشریاتی استفاده می‌‌کردند که ارزشمند نبود. بنابراین تاکنون شیوه و فرهنگ مصرف ما غلط بوده است.
ارزی که دور ریختیم
در دنیا پست‌ترین کاغذ ممکن را در روزنامه استفاده می‌کنند. الان مهمترین روزنامه‌های دنیا روی کاغذ‌هایی نخودی رنگ که به سمت کبودی می‌زنند، منتشر می‌شود. آن وقت ما از کاغذ نیمه گلاسه استفاده می‌کنیم. چه کسی گفته باید ارز خارج کنیم تا کاغذ روزنامه برای مصرف چند ساعت وارد کنیم.بعد هم ان را دور بیاندازیم.
*تسنیم: امروز استفاده از کاغذ بالک در چاپ و انتشار کتاب بسیار کاربرد یافته و محبوبیت‌های خاص خود را دارد، آیا امکان تولید چنین کاغذی را در کشور داریم؟
اکنون خیر، ولی امکانش هست با تغییرات در تجهیزات و مواد شیمیایی می‌توانیم چنین تولیدی را نیز داشته باشیم.
توجه کافی به بحث سرمایهگذاری خارجی در حوزه تحریر باید داشته باشیم، کاغذ کالایی استراتژیک است که باید به آن توجه داشت. به نظر می‌رسد که دولت سیزدهم دولتی است که توجه به کاغذ را در دستور کار خود قرار داده است. کاغذ هم در شاخص های توسعه یافتگی و هم در توسعه فرهنگی نقش مهمی دارد. با دست به دست دادن مجلس و دولت می‌توان شرایط بهتری فراهم کرد، ما هم به عنوان اتاق بازرگانی هم سندیکای تولیدکنندگان کاغذ این آمادگی را داریم که به دولت کمک کرده و مشاوره بدهیم.
انتهای پیام/
